Şekerin, diyabetin tek kaynağı olduğuna dair yaygın bir inanç var. Nihayetinde hastalık, kandaki yüksek şeker seviyesi ile nitelendiriliyor. Peki bu doğru mu?
Diyabet, ilk olarak idrarın tatlı kokusu ile anlaşıldı; daha sonra ise tatlı kokan idrarın yüksek kan şekeri seviyesini gösterdiği netleştirildi. Zamanla, diyabet tedavisi, öncelik olarak şeker tüketmekten (kaybedilenin yerini doldurmak adına), şekerden kaçınmaya (yüksek şeker seviyesini sınırlandırmak için) evrildi. Günümüzde hala şeker miktarı ve kullanım eşiği ve bunların diyabet meselesindeki rolü üzerine tartışmalar sürüyor.
Tip 1 diyabet, genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimde olduğu bir bağışıklık hastalığıdır. Bazı araştırmalar, şeker tüketiminin tip 1 diyabet gelişiminde rolü olabileceğini öne sürüyor; ancak sonuçlar kesin değil.
Tip 2 diyabet söz konusu olduğunda ise şeker oranı yüksek bir diyet, prensipte, tüketilenin yapısına bağlı olarak hastalığın ilerleyişini etkileyebiliyor ya da hızlandırabiliyor. Ancak besinsel şekerin tip 2 diyabete sebep olduğunu iddia edebilmek için şekerin vücut ağırlığını ve beden yağını (ikisi de tip 2 diyabet için gerekli) artırdığına ya da şekerin ağırlıktan bağımsız bir şekilde tip 2 diyabete yol açan bir özgün bir tür etkiye sebep olduğuna dair güçlü bilimsel kanıtlara ihtiyaç var.
Şeker derken neden bahsediyoruz?
Şeker dendiğinde çoğu insanın zihninde canlanan resim, glukoz ve fruktozun bir tür karışımı olan sakkarozdur. Oldukça yaygın olan yanlış anlaşılmalardan birisi ise kan şekerinin yalnızca besinsel şeker tüketimi sonucu oluşması fikridir. Vücuttaki – kandaki de dahil olmak üzere – şekerin tamamı, karbonhidrat familyasına ait birçok şeker türünden biri olan glukoz formundadır. Şeker, genelde beslenme düzeninin sınırlı bir bölümünü oluşturur ve her şeker türü, kandaki glukoz seviyesini yükseltmede eşit derecede etkili değildir; diğer karbonhidrat türleri ve hatta yağlar ve proteinler de glukoz seviyesini etkiler.
Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar, yüksek şeker oranına sahip diyetlerin, hızlı kilo artışına sebep olduğunu ve vücudun kandaki glukozu etkili bir şekilde düzenleme becerisini aksattığını gösteriyor. Ancak bu etkinin temel sebebi glukoz değil; sakkarozun bileşenlerinden birisi olan fruktoz. İnsanlarda da yüksek oranda şeker içerikli diyetlerin kilo artışına sebep olduğu ve kardiyovasküler hastalık riskini artırdığı biliniyor. Ancak bu etkiler, yalnızca kalorilerin kontrol altında tutulmamaları durumunda ortaya çıkıyor; ekstra şekerin yerine farklı bir kaynaktan alınan kalorileri koymak, bu negatif etkileri önlemeye yetmiyor. Ayrıca gözlemsel araştırmalar, besinsel şeker ile tip 2 diyabet arasında zararlı bir bağlantı bulma konusunda yetersiz kalıyor.
Tip 2 diyabet, artan vücut ağırlığı sebebiyle ortaya çıkar. Kilolu insanlar, yanlızca şekerden değil, her şeyden daha fazla tüketirler ve herhangi bir besinden alınan ekstra kalori, kilo artışı anlamına gelmektedir. Kek ya da çikolata gibi şekerli işlenmiş gıdaların çoğu, kalori miktarına ciddi bir katkıda bulunan yağlardan içermektedir.
Şekeri özel kılan bir durum yok
Son günlerde tartışmalar, gazlı içecekler gibi şeker ile tatlandırılmış içecekler üzerinden dönüyor. İçeceklerde bulunan şekerler, katı besinlerdekilere kıyasla daha az doyurucudurlar; dolayısıyla iştahımızı daha fazla besin için tetiklerler. Şekerli içecekler, beden yağından bağımsız bir şekilde, tip 2 diyabet ile ilişkilendirilmektedir – yapay olarak tatlandırılmış düşük kalorili içecekler de aynı şekilde. Ancak gazlı içeceklerle benzer şeker içeriğine sahip olmalarına rağmen, meyve suları ile tip2 diyabet arasında bağlantıya rastlanmamıştır.
Şekeri diğer besin maddelerinden ayrı kılan herhangi bir özelliği yok; şeker, tip 2 diyabete tek başına sebep olmuyor. Genel olarak, çok fazla şeker tüketen insanlar, dengesiz beslenme düzenlerine ve sağlıksız yaşam tarzlarına sahip olmaya eğilimli oluyorlar. Bu faktölerle birlikte kenstel büyüme yapısı, inşa edilmiş çevre, besinsel çevre, stres kaynağı işler, zayıf uyku düzeni ve gıda fiyatları, tip 2 diyabetteki artışa muhtemelen şekerden daha etkili bir şekilde katkıda bulunuyor.
Kaynak: theconversation.com/
1841d88a15524772a53f3555efee6df2
